سفرنامه(تیاتر ایران/بخش اول)

اگر چه ظاهراً خاســتگاه تئاتر یونان و روم اســت؛ اما اجراى آن محدود بــه آن جــا نبود. ایران از جمله مناطقى بود که از نخســتین ســده هاى شــکل گیرى ملیت و ســرزمین ایرانى، هنر نمایش در آن اجرا مى شد. هرچند بســیارى، حتى در داخل ایران، تئاتر را پدیده اى تازه و مدرن و داراى منشائى اروپایى مى شمارند؛ اما ادبیات نمایشى و نمایش دراماتیک در تمام تاریخ مدون ایران وجود داشته و ابزار سرگرمى و سپرى کردن ســاعت هاى تفریح و تفرج فرمانروایان ایرانى و حتى مردم عادى بوده اســت. 

پس زمینه تئاتر در ایران به دوران باستان (۶۴۱–۱۰۰۰ پیش از میلاد) برمیگردد. شروع اولین تئاتر و پدیده‌های بازیگری مردم این سرزمین را می‌توان در مراسم و تشریفاتی جستجو کرد که در آن‌ها به ستودن قهرمان‌های افسانه‌ای و ملی و تحقیر دشمن می‌پرداختند؛ که از این دست آثار می‌شود به سوگ سیاوش و روایات نمایشی از تاریخ، داستان‌های اساطیری و عشقی که توسط هرودوت و گزنفون گزارش شده اشاره کرد.

پادشــاهان ایرانى بارها و بارها با تئاتر کمیک و طنز در شــکل رقص، تقلید و نمایش هاى خنده دار به همراه موســیقى بزم گسترده اند. این نمایش ها به دلیل وضعیــت اجتماعى، اغلب کنایه آمیز و هجوآمیز بود و به صورت تقلید صداها و رفتارهاى دیگران اجرا مى شد.

به عقیده ى فلور (ویلــم فلور پژوهشــگر و ایران شــناس هلنــدى)، به استتثناى نمایش نامه هاى مذهبى  و داســتانى در هنر تئاتر ایرانى، متون مکتوب به ندرت استفاده مى شد. هنرمندان ایرانى در بدیهه ســرایى بســیار توانا بودند و همین امر سبب مى شــد که نقش متون نوشتارى در اجراى نمایش ها محدود شود. این امر یکى از تفاوت هاى تئاتر ســنتى ایرانى و اروپایى محسوب مى شود. تئاتــر اروپایــى، با اتکاء به متون نوشــتارى و اصولى، در ســال 1878 میلادى وارد ایران شــد و بخشــى از فرایند مدرنیزاسیون در ایران بود.